Contact

Onderzoek

Hernieuwde belangstelling voor schooltuinieren

De eerste schooltuinen in Nederland werden meer dan honderd jaar geleden ontwikkeld 1. Al in 1905 schreef Lee Cleveland Corbet over de vele voordelen van schooltuinieren, zoals leren over de natuur, individuele verantwoordelijkheid en het ontwikkelen van vaardigheden en behendigheid door het hanteren van verschillende gereedschappen 2. Tegenwoordig worden schooltuinen steeds meer gebruikt voor voedingseducatie om kinderen te leren over voedsel en voedselbronnen, zodat ze gezonde voedselvoorkeuren en duurzame voedingspatronen kunnen ontwikkelen 3 4 5.

Jong geleerd is oud gedaan

Gezonde eetgewoonten kunnen het risico op obesitas en andere door voeding veroorzaakte chronische ziekten zoals type 2 diabetes of hart- en vaatziekten verminderen 6. Tegelijkertijd heeft een duurzaam voedingspatroon een positieve invloed op de gezondheid van de planeet door vermindering van broeikasgasemissies, watergebruik en landgebruik 6. Onderzoek heeft aangetoond dat voedselvoorkeuren en eetgewoonten die op jonge leeftijd worden aangeleerd, zich voortzetten op latere leeftijd 7 8, waardoor kinderen een belangrijke doelgroep zijn voor het bevorderen van gezonde en duurzame eetpatronen. Schooltuinen kunnen een relevante en zinvolle manier zijn om het eetgedrag van kinderen te beïnvloeden en zo bijdragen aan de individuele gezondheid en volksgezondheid.

Eerder onderzoek naar schooltuinieren

Diverse studies hebben al de effecten van schooltuinprogramma’s op de consumptie van fruit en groenten en de voedingskennis van kinderen onderzocht, waarbij gewezen wordt op het potentieel van schooltuinieren op een breed scala van uitkomsten. De studies verschillen echter aanzienlijk in hun ontwerp en meetmethoden. Bovendien variëren de bestudeerde tuinprogramma’s in hun opzet, uitvoering en context. Ten slotte zijn de onderliggende veranderingsmechanismen nog niet uitgebreid bestudeerd, maar zijn cruciaal om te ontrafelen om (meer) effectieve schooltuininterventies te ontwikkelen en voorwaarden voor structurele implementatie te schetsen.

Het I'VE GROWN project: 2022-2026

Binnen het I’VE GROWN project, een vijfjarig onderzoek van Wageningen University & Research, bekijken we hoe schooltuinieren invloed heeft op hoe kinderen naar het eten van groenten kijken en hoe ze zich ontwikkelen op persoonlijk en sociaal gebied. Daarnasst willen we weten wat er nodig is om schooltuinprogramma’s op een structurele manier in het curriculum op te nemen.

Het onderzoek bestaat uit verschillende onderdelen:

  1. Een literatuuronderzoek. Hiermee willen we uitzoeken welke effecten van schooltuinieren eerder al naar voren zijn gekomen. In dit onderzoek kijken we niet alleen naar de wetenschappelijke literatuur, maar ook naar rapportages die gaan over de effecten van schooltuinieren.
  2. Het ontwikkelen van een meetmethode. Eetgedrag en ontwikkeling kun je op allerlei manieren meten. Op basis van meetmethoden (denk aan vragenlijsten, interviews, smaakopdrachten) die in eerder onderzoek zijn gebruikt, maken wij een methode die goed past bij ons onderzoek. De ontwikkelde methoden zullen we proeftesten voordat deze op grotere schaal in gebruik genomen wordt.
  3. Een effectstudie. Tijdens dit onderdeel gaan we op verschillende basisscholen in Nederland langs, om onderzoeksdata op te halen. Dit doen we met de meetmethode die we zelf hebben ontworpen. 
  4. Onderzoek naar structurele implementatie. Om schooltuinieren op een succesvolle manier een plek te geven binnen het basisschoolsysteem, moeten we eerst weten wat er allemaal nodig is om zo’n schooltuin goed op te zetten. Denk hierbij aan mankracht, materialen, financiële middelen, een stuk grond. We gaan in gesprek met mensen uit de praktijk om dit in kaart te brengen.

Bronnen

  1. Van Lier, M. en Leufgen, W., Jong Leren Moestuinieren. Kindermoestuinen in Nederland – verleden, heden, toekomst. 2018.
  2. Corbett, L.C., The school garden. 1905: US Government Printing Office.
  3. DUO Onderwijsonderzoek & Advies, Rapportage Schooltuinen. 2021: Utrecht.
  4. Schreinemachers, P. et al., Nudging children toward healthier food choices: An experiment combining school and home gardens. Global Food Security, 2020. 26: p. 100454.
  5. Rutenfrans, A.H.M. en Van Der Kurk, L., Inventarisatie ondersteunings-structuur van schooltuinen in Nederland. 2021, Adviesbureau Beleef & Weet, Allura Vision Growers.
  6. Swinburn, B.A. et al., The global syndemic of obesity, undernutrition, and climate change: the Lancet Commission report. The lancet, 2019. 393(10173): p. 791-846.
  7. Nicklaus, S. en E. Remy, Early Origins of Overeating: Tracking Between Early Food Habits and Later Eating Patterns. Current Obesity Reports, 2013. 2(2): p. 179-184.
  8. Remy, E. et al., Repeated exposure of infants at complementary feeding to a vegetable puree increases acceptance as effectively as flavor-flavor learning and more effectively than flavor-nutrient learning. J Nutr, 2013. 143(7): p. 1194-200.